مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی امام حسین(ع)

درمان امبولی ریه در کلینیک "رادیولوژی مداخله ای ودرمانهای کم تهاجمی" صورت گرفت .
دکتر سید علی اکبرمهدوی " متخصص رادیولوژی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی" ابراز کرد : آمبولی ریه به یک لخته خون گفته می شود که درعروق ریه به وجود می آید. این لخته خون می تواند به بخشی از ریه آسیب برساند و یا با انسداد مسیر خروجی خون باعث آسیب قلبی و مرگ بیمار شود . این آسیب به وسیله ی محدود شدن جریان خون آن قسمت، کاهش سطوح اکسیژن در خون و تاثیر بر دیگر اندام ها صورت میگیرد. لخته های خونی بزرگ یا متعدد می توانند کشنده باشند. این نوع انسداد می تواند تهدید کننده زندگی فرد باشد. طبق تحقیقات، این انسداد سبب مرگ یک سوم افرادی می شود که در آن ها تشخیص یا درمان لخته صورت نمی گیرد. با این حال، درمان اورژانسی و فوری آمبولی ریه به شدت احتمال ابتلا به آسیب دائمی ریوی یا قلبی را کاهش می دهد.
دکتر مهدوی در مورد علل بروز آمبولی ریه ابراز کرد : لخته های خون می توانند به دلایل متعددی تشکیل شوند. آمبولی های ریوی اغلب توسط ترومبوز ورید های عمقی صورت می گیرند.در این مورد، لخته های خون در سیاهرگ هایی تشکیل می شوند که در عمق بدن وجود دارند. لخته های خونی که اغلب سبب آمبولی های ریوی می شوند در پاها یا لگن تشکیل می شوند. لخته های خون در ورید های عمقی بدن می توانند چندین عامل مختلف داشته باشند که شامل موارد زیر می شوند:
• آسیب یا جراحت : جراحاتی مانند شکستگی های استخوانی یا پارگی های عضلانی می توانند سبب آسیب به عروق خونی شده و منجر به تشکیل لخته خون شوند.
• بی تحرکی : در دوره های طولانی بی تحرکی، جاذبه سبب می شود تا خون در پایین ترین قسمت های بدن جمع شود که این حالت منجر به تشکیل لخته خون می شود.این اتفاق می تواند هنگامی رخ دهد که فرد در یک سفر طولانی مدت دائما نشسته و یا در دوره بهبودی پس از یک بیماری در تخت دراز کشیده است.
• شرایط پزشکی : برخی وضعیت های سلامتی می توانند لخته شدن خون را بسیار آسان کنند که این در نهایت به آمبولی ریه منجر می شود. برخی روش های درمانی بیماری ها مانند جراحی یا شیمی درمانی برای سرطان نیز می توانند سبب تشکیل لخته های خون شوند. عوامل خطر دیگری هم وجود دارند که احتمال ابتلای فرد به نوعی از لخته های خونی را افزایش داده و سبب آمبولی ریه می شوند.
وی در مورد عوامل خطر آمبولی ریه گفت : عواملی که خطر ابتلا به ترومبوز ورید های عمقی و آمبولی ریوی را افزایش می دهند شامل سرطان ، سابقه خانوادگی آمبولی ، شکستگی های استخوان پا یا لگن ، حالات پر انقعادی یا اختلالات ژنتیکی در انعقاد خون از جمله فاکتور V leiden، جهش ژنی پروترومبین و افزایش میزان هموسیستئین ، داشتن سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی ، عمل جراحی بزرگ ، چاقی ، سبک زندگی کم تحرک ، سن بالای ۶۰ سال ، مصرف استروژن یا تستوسترون می باشد .
این عضو هیئت علمی در باره علائم آمبولی ریه چنین گفت : علائم آمبولی ریوی به اندازه لخته و محل انسداد ریه بستگی دارند. شایع ترین علامت آمبولی ریه تنگی نفس است. این تنگی نفس می تواند ناگهانی و یا تدریجی باشد. دیگر علائم آمبولی ریوی شامل اضطراب ، سردی یا آبی رنگ شدن پوست ، درد در قفسه سینه که می تواند تا به بازو، فک، گردن و شانه منتشر شود ، غش کردن ، ضربان غیر عادی قلب ، احساس سبکی در سر، تنفس سریع ، ضربان سریع قلب ، بی قراری ، بالا آوردن خون و ضعیف بودن نبض می باشد .
دکتر مهدوی در مورد روشهای تشخیص امبولی ریه گفت : در برخی موارد، تشخیص یک آمبولی ریوی می تواند دشوار باشد. این مخصوصا زمانی صادق است که فرد به یک بیماری زمینه ای قلبی یا ریوی مانند آمفیزم یا فشار خون بالا مبتلا باشد.هنگامی که فرد برای علائم خود به دکتر مراجعه می کند، او در ارتباط با سلامت عمومی فرد و هرگونه بیماری که از قبل به آن ابتلا دارد سوال می پرسد. پزشک معمولا یک مورد یا بیش تر از آزمایش های زیر را برای تشخیص علت علائم فرد انجام می دهد:
• تصویر برداری اشعه ایکس از قفسه سینه : این آزمایش استاندارد و غیر تهاجمی پزشک را قادر می سازد تا قلب، ریه و هرگونه مشکل در استخوان های اطراف ریه را به همراه جزئیات مشاهده کند.
• الکترو کاردیوگرافی (ECG): آزمایش الکتروکاردیوگرافی فعالیت الکتریکی قلب را سنجش می کند.
• سی تی اسکن : این آزمایش تصویر برداری پزشک را قادر می سازد تا تصاویری را از چند مقطع (زاویه دید) ریه مشاهده کند. همچنین، احتمال دارد انجام یک آزمایش خاص به نام اسکن V/Q درخواست شود.
• آنژیوگرافی ریوی : این آزمایش شامل ایجاد یک برش کوچک می شود که از آن طریق پزشک می تواند یک ابزار مخصوص را به درون سیاهرگ های فرد هدایت کند. پزشک یک نوع رنگ مخصوص را تزریق خواهد کرد تا عروق خونی ریه قابل دیدن شوند.
• سونوگرافی داپلکس عروقی : این آزمایش از امواج رادیویی استفاده می کند تا جریان خون و وجود لخته ها را در پاها بررسی و قابل دیدن کند.
• آزمایش دی دایمر: آزمایش دی دایمر یک نوع آزمایش خون است.
این متخصص رادیولوژی در مورد روشهای درمان آمبولی ریه افزود : درمان آمبولی ریوی به اندازه لخته و موقعیت آن بستگی دارد. از درمان دارویی و جراحی می توان استفاده کرد .
• درمان دارویی : در صورتی که مشکل جزئی بوده و زود هنگام تشخیص داده شود پزشک می تواند مصرف برخی دارو ها را به عنوان درمان برای فرد در نظر گیرد. برخی دارو ها می توانند لخته های خونی را تجزیه کنند. دارو هایی که پزشک می تواند تجویز کند شامل ضد انعقادها (نمونه هایی از این داروها که بنام رقیق کننده های خون نیز شناخته می شوند، هپارین و وارفارین هستند. این داروها مانع از تشکیل لخته های خونی جدید شده و می توانند در مواقع اورژانسی جان بیمار را نجات دهند ) ، تجزیه کننده های لخته خون (این داروها سرعت تجزیه لخته خون را افزایش می دهند. این داروها معمولا برای مواقع اورژانسی استفاده می شوند، زیرا عوارض جانبی آن ها می تواند شامل مشکلات خونریزی خطرناکی شود).
• جراحی : ممکن است جهت برداشتن لخته های خونی مشکل ساز، مخصوصا آن هایی که جریان خون قلب یا ریه را محدود می کنند به جراحی نیاز باشد. روش جراحی باز را پزشکان تنها در مواقع اورژانسی استفاده می کنند. در این مواقع شخص در شوک قرار داشته یا داروهای تجزیه کننده لخته پاسخگو نیستند.
• درمانهای اینترونشنال : طبق تحقیقات، برخی فرایند های جراحی که ممکن است پزشک در موارد آمبولی ریوی استفاده کند شامل فیلتر وریدی(در این روش، پزشک یک برش کوچک ایجاد کرده و سپس از یک سیم نازک استفاده می کند تا یک فیلتر کوچک را در بزرگ سیاهرگ زیرین بیمار قرار دهد. بزرگ سیاهرگ زیرین، وریدی اصلی است که از پاها به سمت راست قلب منتهی می شود. این فیلتر مانع رفتن لخته های خون از پاها به سمت ریه ها می شود) ، برداشت لخته (یک لوله باریک به نام کاتتر لخته های خونی بزرگ را از درون شریان به بیرون مکش می کند. با روش ترومبکتومی مکانیکال با استفاده از کاتتر مخصوص ، لخته خون خرد شده و با مکش ایجاد شده توسط این دستگاه از جریان خون تخلیه می شود).
• وی افزود : بیماری که به این روش تحت درمان قرار گرفت خانم ٣٦ ساله اي بودكه بدون هيچ بيماري قبلي به دليل درد قفسه سينه و تنگي نفس شديد مراجعه نمودند كه در CT اسكن انجام شده توده بزرگ در مدياستن قدامي و پريكارديال افيوژن وسيع تشخيص داده شد . متعاقب آن در بررسی انجام شده مشخص شد بيمار دچار آمبولي massive ريوي در شريان پولموناري راست شده است . پس از گذشت دو روز از ايجاد آمبولي و بستري شدن بيمار در ICU عليرغم درمان ترومبوليتيك به دليل افت o2 saturation ، هيپوتانسيون و تاكي پنه و تاكيكاردي مقاوم به درمان و همچنين مشاهده ديس كينزي ديواره قلب راست در اكو و افزايش آنزيمهاي قلبي بيمار كانديد آمبولكتومي مكانيكال شد . براي اين كار با گايد سونوگرافي از طريق وريد فمورال مشترك راست long sheath 8F با طول ١٠٠ سانتي متر قرار داده شد و سر sheath پس از عبور از داخل IVC ، دهليز راست ، بطن راست و تنه شريان پولموناري اصلي پشت آمبولي قرار گرفت و سپس از داخل آن كاتتر ترومبكتومي Aspirex به پشت لخته هدايت شد. اين كاتتر با ايجاد مكش و rotation همزمان تيغه داخلي خود با سرعت ٣٥٠٠٠ دور در دقيقه آمبولي را تكه تكه كرده و آسپيره ميكند.
خوشبختانه پروسيجر فوق كه براي نخستين بار در دانشگاه انجام شد با موفقيت همراه بود و مكانيكال ترومبكتومي آمبولي ريه در اين بيمار صورت پذيرفت. بيمار مجدداً به ICU منتقل شد و افزايش O2 saturation و نرمال شدن حركت ديواره قلب و آنزيمهاي قلبي مشاهده شد و پس از بهبود علایم بالینی و ثبات حال عمومی ، بیمار از بیمارستان مرخص شد.